học cách để học hiệu quả

Bắt đầu từ hành động thật

Mỗi buổi coaching luôn xuất phát từ tình huống thật mà người học đang quan tâm. Thay vì ngồi học thuộc ngữ pháp hay công thức hàng tuần, Thi dựng vòng lặp học nhanh: thử làm, thấy thiếu chỗ nào thì bổ sung, rồi quay lại làm tiếp. Luyện nói, luyện đề IELTS hay viết script Python đều theo nhịp đó. Vòng lặp nhanh giúp não nhận tín hiệu thắng lợi sớm, còn lỗi sai chỉ là dữ liệu để chỉnh, không phải bằng chứng mình “dở”.

Giữ vòng lặp chạy đều

Động lực đến từ những đầu vào nhỏ nhưng liên tục. Thi ghi chú sau mỗi buổi dạy, đánh dấu tài liệu nào hữu ích và đổi chủ đề mỗi tuần để tránh nhàm chán. Thói quen luôn học hỏi và cập nhật khiến việc nâng cấp kỹ năng giống như chăm khu vườn: mỗi lượt chăm sóc là bớt một chút rối ren. Người học cũng làm vậy—ghi lại điều vừa điều chỉnh hôm nay, tuần sau xem lại và chỉnh tiếp. Thành quả tích lũy âm thầm.

Thiết kế hệ thống để ai cũng thấy vui

Câu “ai cũng có thể học vui” nghe có vẻ lạc quan nhưng là chuyện thiết kế. Thi gỡ bớt ma sát (bớt link, bớt mật khẩu), xây những cột mốc nhìn thấy được trong từng buổi học. Checklist cho biết đã làm chủ phần nào, tracker chung ghi nhận streak, bài học linh hoạt để người học hỏi đúng điều họ đang kẹt. Khi môi trường an toàn và phản hồi nhanh, sự tò mò sẽ tự làm phần việc nặng.

Vận hành hệ học này ra sao?

Gộp tất cả lại thành một hệ điều hành học tập:

1. Chọn mục tiêu thật trong tháng này (chạy họp bằng tiếng Anh, ra mắt landing page, tự động hoá báo cáo).
2. Làm thử ngay dù chưa hoàn hảo để lộ ra nút thắt tiếp theo.
3. Ghi lại bài học trong tracker chung để cả nhóm biết mình vừa thay đổi gì.
4. Đặt vòng lặp kế tiếp trong vòng một tuần, giữ buổi học gọn và tập trung.
5. Ăn mừng tín hiệu: lúc người học giải thích lại được, ship được trang web hay sửa được bug, cả nhóm dừng lại ghi nhận.

Sự đều đặn thắng cơn bùng nổ. Hai vòng lặp 30 phút mỗi tuần nhưng ghi chép tử tế sẽ đi xa hơn rất nhiều so với “cày” cuối tuần. Đó là cách Thi vừa học công nghệ mới, vừa kết hợp nghề dạy và giúp học viên giữ tự tin ngay cả khi khoá học đã kết thúc.

Ví dụ thực tế: hệ thống Low–Medium–High

Bữa nay mình chia sẻ về hệ thống theo dõi câu hỏi – cách học giúp mình tiến bộ nhanh hơn rất nhiều.

1. Phân loại câu hỏi

• High: câu đã chắc chắn, làm được, giải thích được → không cần ôn lại.
• Medium: câu hơi lúng túng, sau khi xem lời giải mới hiểu → cần làm lại.
• Low: câu nhìn vào không biết làm → phải học ngay, đây mới là phần giúp mình tiến bộ.

Gặp câu Low, đừng ngồi đoán. Đọc lời giải, hiểu cách làm, lần sau quay lại là mình làm được.

2. Đừng lãng phí thời gian suy nghĩ quá lâu

Nhiều bạn cố ngồi nghĩ đáp án cho “ra sức lực” hơn là học kiến thức mới. Nhưng đa số sách BBP hay sách luyện thi được thiết kế như Learning Tool – câu hỏi chính là nội dung cần học, còn phần lời giải mới chứa kiến thức. Nếu ngồi đoán quá lâu, bạn chỉ đang mất thời gian.

3. Cách học đúng: đọc lời giải trước, làm bài sau

Quy trình truyền thống:

1. Thầy cô cho bài.
2. Học sinh ngồi nghĩ.
3. Không nghĩ ra thì… tiếp tục ngồi nghĩ.

Mình làm khác: đọc đề 5 phút mà chưa ra lời giải → lật đáp án ngay. Học cách làm trước, hôm sau quay lại làm lại để kiểm tra trí nhớ. Nếu bước này thực hiện đúng, kiến thức sẽ bám rất nhanh.

4. Tracker System hoạt động ra sao?

• Đánh dấu Low cho câu hoàn toàn chưa biết.
• Đánh dấu Medium khi hiểu sơ sơ nhưng chưa chắc chắn.
• Đánh dấu High chỉ khi có thể giải thích chi tiết, thậm chí tranh luận được với người dạy.

Không có hệ thống này, bạn sẽ làm đi làm lại câu đã biết – rất phí thời gian. Tracker buộc mình tập trung vào những câu chưa vững.

5. Lịch ôn theo “forgetting curve”

Não quên rất nhanh: sau 1 ngày có thể bay mất 60% kiến thức mới, sau 3 ngày gần như sạch sẽ. Vì vậy tracker nên đi kèm lịch ôn:

• Đánh dấu Low hay Medium xong thì ít nhất 24 giờ sau mới quay lại kiểm tra xem đã “lên bậc” chưa.
• Ghi chú ngày làm bài; tối đa hai ngày sau phải ôn lại để không bị quên.
• Đừng sợ những câu Low – chính chúng mới kéo điểm lên dù làm thì ức chế thiệt.
• Chỉ khi giải thích trơn tru cho một người không chuyên hiểu thì mới tự tin gắn nhãn High.

Những khoảng chờ đó chính là ứng dụng của spaced repetition: ép não “đào” lại kiến thức thay vì nhồi dồn dập trong một buổi.

6. Học thông minh thay vì học chăm chỉ

Không nhất thiết phải tự nghĩ ra công thức E = mc² mới hiểu nó. Quan trọng là nắm bản chất và áp dụng được. Hệ thống này giúp mình học đúng trọng tâm, tiết kiệm thời gian, và tiến bộ rõ rệt.

Mình đã áp dụng và thấy hiệu quả. Nếu bạn làm đúng theo cách này, đảm bảo kết quả học tập sẽ cải thiện nhanh chóng!

Giữ não bộ khỏe bằng việc học thứ mới

Hồi học lớp 12, mình phát hiện ra một điều khá hay ho. Thời điểm đó mình vừa đi thi đại học vừa dạy tiếng Anh – sáng đi thi, chiều dạy, hôm sau lại thi, tối lại dạy. Đợt đó mình mệt mỏi khủng khiếp mà không hiểu vì sao.

Rồi một ngày, mình học được một thứ gì đó mới – hình như là Toán, với một thầy dạy cực kỳ thu hút. Sáng học Toán, tối dạy tiếng Anh, vậy mà tự nhiên thấy khỏe lại. Không phải vì Toán liên quan tới tiếng Anh, mà vì não có “đồ ăn”.

Từ đó mình nhận ra: học một cái gì đó – bất cứ cái gì – sẽ giúp mình có sức sống trở lại.

Điều này đúng cả với người đi làm. Chị bạn mình ở công ty suốt ngày “cho đi” – dùng kinh nghiệm, kiến thức để hỗ trợ người khác. Nhưng nếu chỉ cho đi mà không có đầu vào, cũng sẽ cạn kiệt. Người ta hay nói “Kiến thức cho đi không bao giờ mất.” Đúng, nhưng nếu không bổ sung thêm, mình sẽ rỗng tuếch.

Giải pháp rất đơn giản: học một thứ mới. Không cần liên quan đến công việc, chỉ cần để não có cái để tiêu hoá.

• Bạn làm ngân hàng? Học đàn guitar.
• Bạn làm kế toán? Học cắm hoa.
• Bạn làm IT? Học nấu ăn.

Chẳng liên quan gì, nhưng nó giữ cho đầu óc khỏe mạnh.

Mình cũng áp dụng cách này. Sáng nào cũng học một cái gì đó. Mỗi tuần luôn dành thời gian để học – có thể là code Python, marketing, hay quảng cáo. Không phải để kiếm tiền từ nó, không phải để bổ sung trực tiếp vào công việc, mà để mình không bị khô cứng.

Và rồi cũng sẽ có lúc những kỹ năng “học chơi” đó được dùng đến. Có những thứ tưởng như vô dụng, nhưng đến một ngày lại quay lại giúp mình theo cách không ngờ.

Sứ mệnh của một người khuyến học

Từ việc “Học giúp đầu óc mình khỏe mạnh”, mình đã tự trả lời cho mình câu hỏi: “Mình làm gì?”

Mình là người khuyến học.

Mình có thể nhìn thấy hành trình học một kỹ năng từ A đến Z – nhiều người không thấy được điều này, hoặc họ chưa đủ trải nghiệm để nhận ra, nhưng mình thì có. Nhìn một ca sĩ trên sân khấu, mình không chỉ nghe họ hát hay thế nào; mình thấy cả chặng đường họ đi qua: lúc mới bắt đầu học nhạc, bao nhiêu năm luyện tập, những kỹ năng phải trau dồi, cách họ rèn giọng, cách họ biểu diễn.

Và mình có thể giúp một người khác tìm ra cách học phù hợp nhất cho chính họ. Không phải ai cũng cần học để trở thành ca sĩ chuyên nghiệp. Nhưng nếu họ muốn hát hay hơn để phục vụ cuộc sống, mình có thể chỉ cho họ con đường đúng.

Mình đã học đủ nhiều để hiểu cách học hiệu quả nhất. Tại sao? Vì mình từng tự học rất nhiều thứ: từ Toán, Kế toán, Kinh doanh, Tiếng Anh, đến Code, Marketing. Trong suốt quá trình đó, mình luôn đánh giá cách dạy của người khác. Khi học Toán, mình tự nghĩ: “Cách dạy này chưa hiệu quả, phải dạy theo cách khác thì sẽ dễ hiểu hơn.” Khi học code, mình nhận ra: “Muốn học nhanh, nên học theo cách này trước, không nên học theo cách kia.”

Và mình tin rằng đó chính là sứ mệnh của mình: học – và chỉ cho người khác cách học.

Ví dụ, nếu bạn thấy kế toán khó, mình có thể học kế toán, sau đó dùng công nghệ và trải nghiệm học tập của mình để tư vấn: “Muốn học kế toán dễ hơn, hãy học theo cách này.” Mỗi 2-3 năm, mình có thể học một thứ mới, rồi lại tư vấn cho người khác cách học tốt nhất. Không phải là giáo viên giỏi nhất, nhưng là người có thể chỉ cho bạn đi đúng hướng.

Mình không phải chuyên gia hàng đầu trong mọi lĩnh vực. Nhưng mình có thể chỉ cho bạn học với ai, học ở đâu, học như thế nào để tiết kiệm thời gian nhất. Từ kế toán, kinh doanh, tiếng Anh, công nghệ, đến bất cứ điều gì mình đã học và trải nghiệm, mình đều có thể chia sẻ.

Và mình hy vọng có thể giúp bạn trên hành trình này.

Đọc sách như lướt Facebook

Ai cũng có “bí quyết” đọc sách riêng. Mình nghe rất nhiều lời khuyên kiểu “phải biết cách đọc sách”, phải theo phương pháp này kia. Nhưng sau nhiều lần thử, cách hợp với mình nhất lại là… đọc sách như lướt Facebook.

Khi vào mạng xã hội, bạn đâu có đọc hết một fanpage từ đầu tới cuối. Bạn lướt, thấy gì hợp thì dừng lại đọc, xong chuyển chỗ khác. Mình đọc sách cũng vậy: tìm những đoạn mình cần trước, rồi mới quyết định có nên đọc sâu hay không.

PDF là kho tài liệu “ẩn”

Một cách mình hay dùng là tìm tài liệu PDF trên mạng. Chỉ cần gõ chủ đề kèm chữ PDF (ví dụ “Agriculture PDF”, “Technology PDF”), bạn sẽ thấy những tài liệu dài, có cấu trúc rõ ràng. Mình lướt mục lục, xem đoạn nào hấp dẫn thì đọc trước. Nếu hợp gu, mình tìm hiểu thêm về tác giả, viện nghiên cứu, hoặc các bài viết liên quan.

Kindle: đọc thử trước khi mua

Kindle có hai kiểu:

• Kindle Unlimited: giống Netflix cho sách nhưng danh mục hạn chế.
• Mua riêng: sở hữu lâu dài nhưng giá không rẻ hơn sách giấy.

Vậy nên mình dùng tính năng Send me a sample. Mỗi sample dài 20–30 phút đọc, đủ để quyết định có nên đầu tư không. Mình gửi 10–20 sample về máy, đọc thử, rồi mới chọn cuốn xứng đáng.

Đừng ép mình đọc hết một cuốn

Nếu một cuốn không hợp, bỏ qua là được. Ép bản thân sẽ chỉ làm mất kiên nhẫn. Hãy coi việc đọc như lướt Facebook – chọn phần mình thích, đọc thử, rồi chỉ đầu tư vào thứ thực sự có giá trị.

Quan trọng nhất, đừng để việc đọc trở thành áp lực. Hãy tận hưởng nó như một phần tự nhiên của cuộc sống, giống như khi bạn khám phá những điều mới trên mạng xã hội.

Dùng Duolingo đúng cách

Mỗi lần nhắc đến Duolingo, người thì khen học vui, người thì chê học mãi vẫn “í ẹ”. Vậy thực ra app này giúp mình được gì – và không giúp được gì?

1. Hiểu đúng bản chất của Duolingo

“Don’t ask a fish to climb a tree.”

Duolingo được sinh ra để giúp bạn làm quen với từ vựng, mẫu câu cơ bản và giữ nhịp “chạm” vào tiếng Anh hằng ngày. Nếu mong app này tự luyện nói trôi chảy cho bạn, chắc chắn sẽ thất vọng.

2. Vì sao học mãi vẫn không giao tiếp được?

• Không có tương tác thật: làm 1.000 câu điền từ nhưng khi có người hỏi đường vẫn không phản xạ được.
• Phụ thuộc dịch thuật: app yêu cầu dịch qua lại, khiến não quen dịch từng chữ thay vì tư duy trực tiếp bằng tiếng Anh.

3. Khi nào nên dùng Duolingo?

• Bắt đầu học từ con số 0.
• Muốn học từ vựng nhẹ nhàng, có gamification.
• Ôn lại cấu trúc cơ bản.

4. Khi nào không nên chỉ học bằng Duolingo?

• Cần giao tiếp thật sự, luyện phát âm chuẩn.
• Chuẩn bị thi IELTS/TOEFL/TOEIC.
• Xử lý hội thoại dài, tình huống phức tạp.

5. Bộ công cụ bổ trợ nên có

• Quizlet/Anki: học từ chủ động, lặp lại thông minh.
• Shadowing: nói theo người bản xứ để luyện khẩu hình và ngữ điệu.
• Speaking partner: luyện với giáo viên hoặc bạn học – người thật, tình huống thật.
• Podcast, video: đưa tiếng Anh tự nhiên vào nhịp sống hằng ngày.

6. Nếu vẫn muốn dùng Duolingo Plus?

Bản trả phí giúp bỏ quảng cáo, học offline. Nhưng dù trả phí, app vẫn chỉ là một mảnh nhỏ của hành trình học tiếng Anh. Hãy kết hợp thêm phương pháp khác để tránh ảo tưởng “học xong app là giỏi tiếng Anh”.

Tóm lại: Duolingo tốt để làm quen và giữ nhịp học. Nhưng để giao tiếp tự nhiên, bạn cần tương tác thật, nội dung sâu và hệ thống luyện tập khác đi cùng.

Cách học từ vựng bằng Quizlet

Tea tin là không cần nhiều app; chỉ cần một công cụ đủ tốt để “ôm” luyện ngày đêm. Với mình, đó là Quizlet.

Quizlet là nền tảng cho phép soạn từ vựng theo cặp từ – nghĩa, có thể kèm hình ảnh. Từ bộ từ vựng này, nền tảng tạo sẵn các trò chơi, chế độ luyện để giúp học thuộc nhanh nhất.

Vì sao nhiều người chưa tận dụng Quizlet?

Quizlet không có nội dung sẵn, hoặc có nhưng chất lượng thấp (do người khác soạn). Muốn hiệu quả, bạn phải tự soạn hoặc tìm người soạn chỉn chu. Mình đã soạn các bộ từ vựng chất lượng từ năm 2017 cho học viên và giờ muốn chia sẻ miễn phí.

Cách học chi tiết

1. Mặt thẻ: để tiếng Anh ở mặt trước, bật âm thanh tiếng Anh, tắt tiếng Việt.
2. Lần học đầu – dùng chế độ Flashcards:
   • Thấy từ + nghe phát âm → lặp lại theo.
   • Nếu biết chắc 100% nghĩa → lướt qua.
   • Nếu chưa chắc → lật mặt sau xem nghĩa, phát âm lại từ/cụm. Không đọc to nghĩa tiếng Việt.
3. Tốc độ: đừng “cắn răng” cố nhớ từng từ. Một bộ 20–50 từ chỉ mất ~10 phút để đi hết. Lặp lại cả set 3–5 lần.

Sau lần học đầu, bạn đã giữ được ~80% trong trí nhớ ngắn hạn. Để không quên, trong vòng 8–12 tiếng phải dùng ngay: đọc bài đọc hoặc nghe bài có chứa các từ đó.

Học đúng bối cảnh Cambridge IELTS

Các bộ Quizlet mình soạn bám sát từng bài trong Cambridge IELTS từ quyển 7 đến 19. Học set từ vựng trước khi làm bài Reading/Listening và ôn lại sau khi làm xong. Từ vựng bám sát ngữ cảnh bài, bao gồm cả câu hỏi và transcript. Làm đúng như vậy, tốc độ cải thiện Listening và Reading nhanh bất ngờ.

Hồi lớp 11, lần đầu thi IELTS, mình học đúng kiểu này và đạt Reading 8.5, dù ba tháng trước thầy bảo may mắn lắm mới được 6.5. Đến giờ các bộ Quizlet này vẫn “cháy hàng” vì học viên liên tục xin.

2025 rồi, mình chia sẻ hết “bí kíp chân truyền” dày công soạn thảo. Lo mà học nha!

Luyện nói chậm để nói nhanh

Vấn đề: học viên nói nhanh, ngập ngừng, dùng fillers (“ừm”, “ờ”) và mất trôi chảy.

Giải pháp đơn giản: luyện với đoạn văn ngắn và đồng hồ bấm giờ.

1. Cho học viên chuẩn bị đoạn nói 2–3 câu (tốt nhất do họ tự viết).
2. Bấm giờ khi họ nói ở tốc độ bình thường → ghi số giây.
3. Yêu cầu nói lại chậm hơn (ví dụ tăng từ 20 giây lên 25 giây).
4. Khi kiểm soát được nhịp chậm, yêu cầu nói nhanh hơn có kiểm soát (trả về 20 giây nhưng giữ độ rõ ràng).

Bài tập này giúp học viên nhận ra họ đang nói nhanh hay chậm, đồng thời luyện phản xạ có chủ đích. Khi đã kiểm soát được tốc độ, họ sẽ giảm hẳn “ừm…ờ” và nghe tự nhiên hơn.

Khuyến khích viết tiếng Anh bằng feedback chậm

Nhiều học viên lớn lên trong môi trường “viết sai là bị mắng”. Kết quả: họ có ý tưởng, có từ vựng nhưng không dám viết.

Tạo lại “niềm tin” cho kỹ năng viết

1. Cho phép viết tự do – yêu cầu học viên hoàn thành câu/đoạn trước khi góp ý.
2. Sử dụng delayed feedback – chỉ sửa sau khi họ viết xong, tránh ngắt mạch suy nghĩ.
3. Tập trung vào vài lỗi chính – không sửa tất cả. Mỗi buổi chọn 1–2 điểm ngữ pháp hoặc cấu trúc.
4. Ghi chú cụ thể – dùng ví dụ từ chính đoạn viết để minh họa cách cải thiện.

Viết tiếng Anh không phải “trận chiến”, mà là quá trình thử – sai – học. Khi giáo viên giảm bớt áp lực, học viên sẽ dám viết nhiều hơn và tiến bộ nhanh hơn.

Feedback “sandwich”

1. Khen điều họ làm được (dù chỉ là “chị đã viết đủ số từ”).
2. Gợi ý cải thiện: “Một điều chị có thể điều chỉnh thêm là dùng ‘however’ thay cho ‘but’ ở đoạn này.”
3. Kết thúc bằng động viên.

Khi feedback trước lớp, nói ở ngôi thứ ba để tránh làm học viên xấu hổ; chỉ gọi tên trực tiếp khi cần chỉ dẫn cụ thể.